SOVYETLER BİRLİĞİ’Nİ YELTSİN İLE GORBAÇOV DAĞITTI
1991 yılının en büyük siyasi gelişmesi Sovyetler Birliği’nin dağılmasıydı. Öyle ki bu dağılma ile 25.10.1917 tarihinde Vladimir İlyiç Lenin’in önderliğinde meydana gelen Bolşevik Devriminin de sonu demekti.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından iki lider sorumluydu. Bunlardan birisi 12.06.1991 tarihinde Rusya Devlet Başkanı seçilen Boris Yeltsin ile 15.03.1990 yılında Andrey Gromiko’nun yerine gelen Mihail Gorbaçov’dur. Bu ikili Sovyetler Birliği’ni dağıtarak ABD’nin dünyaya tek başına egemen olmasına neden oldular, Daha da açıkçası ABD’nin yapamadığını kendileri yaptılar. İhanet böyle bir şey olsa gerek.
Her şey Mihail Gorbaçov’un açıklık ( glasnot ) ve yeniden yapılanma ( perestroyka) süreci ile başladı. Glasnot, ekonomik sorunlara son vermek amacıyla uygulanmaya başlanılan bir politikaydı. Perestroyka ise yeniden yapılanma politikasının adıydı. Gorbaçov bu politikaları hayata geçirmeye başlamasıyla birlikte Sovyetler Birliği’nin tek karar verici konumuna geldi. Çünkü öncesinde devlete parti egemendi ve devleti parti yönetiyordu. Gorbaçov doğal olarak Sovyetler Birliği’nin Başkanıydı ancak diğer taraftan da Komünist Partisine karşı sorumluydu. Bu sebeple Gorbaçov salt Sovyetler Birliği Başkanı sıfatı ile istediğini yapması mümkün değildi. Bu sebeple glasnot ve perestroyka sürecini başlattı.
Yeni başlayan süreç ile Sovyetler Birliği’nin önünün açılacağı varsayılıyordu ancak beklenen gelişmeler umulduğu gibi ilerlemedi. Sovyetler Birliği içinde bulunduğu durumu aşamayacağını Mihail Gorbaçov biliyordu ancak Gorbaçov’un asıl görevi zaten Sovyetler Birliği’ni dağıtmaktı. Bu konuda resmi toplantılarda ABD Başkanı Bush ile görüş alışverişinde bulunuyordu. Glasnost ve perestroyka sürecini de Sovyetler Birliği’ni dağıtmak için başlatılan bir projeydi.
Diğer taraftan Boris Yeltsin’de Mihail Gorbaçov’dan habersiz yine ABD Başkanı Bush ile görüşüyordu. Daha açıkçası Sovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov ile Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin birbirlerinden habersiz ABD Başkanı Bush ile görüş alışverişinde bulunuyorlardı. Gorbaçov bu süreçte SBKP Genel Sekreterliğinden istifa etti. Bunun üzerine Boris Yeltsin yangından mal kaçırırcasına SBKP’nin yasaklandığını ve partinin tüm mallarına el konulduğunu ilan etti. 08.12.1991 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile Ukrayna ve Beyaz Rusya Devlet Başkanları bir araya gelerek Sovyetler Birliği’ni dağıttıklarını açıkladılar.
Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ile ABD kıyasıya mücadele etmişlerdi. Ancak süreç içinde birbirlerine karşı bir üstünlük kuramamışlardı. Çünkü silahlanma konusunda ne ABD, ne de Sovyetler Birliği geri kalmıştı. Aslında birbirlerine karşı bir üstünlük kuramamaları dünya barışı adına da bir kazanımdı.
Aşağıdaki görüşmeler ABD Başkanı Bush’un Boris Yeltsin ve Mihail Gorbaçov ile yapmış olduğu telefon görüşmelerinden birer alıntıdır. Bu görüşmelerinin tamamı yayınlanmış olan TEK KUTUPLU DÜNYA DÜZENİNDEN ÇOK KUTUPLU DÜNYA DÜZENİNE adlı kitabımda mevcuttur.
YELTSIN: “SİZİ KİŞİSEL OLARAK BİLMEK İSTİYORUM, Sayın Başkan”
BEYAZ SARAY
WASHINGTON
TELEFON KAYDI
BAŞLIK: Rusya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yeltsin ile telefon görüşmesi
KATILIMCILAR: George W. Bush, ABD Başkanı Boris Yeltsin, Rusya Cumhuriyeti Başkanı
TARİH, SAAT VE YER: 8 Aralık 1991, 13.08 – 13.36, Oval Ofis
Başkan Bush: Merhaba Boris. Nasılsın?
Başkan Yeltsin: Merhaba, Sayın Başkan. Sizi ağırlamaktan çok memnunum. Sayın Cumhurbaşkanı, son derece önemli olaylarda birbirimizi, ben – sen, sen – beni bilgilendireceğimize karar verdik. Bugün ülkemizde çok önemli bir olay oldu ve bunu basından öğrenmeden önce sizi kişisel olarak bilgilendirmek istiyorum.
Başkan Bush: Tabii ki teşekkürler.
….
GORBACHEV: “TAIGA’DA GİZLENMİYORUM”
BEYAZ SARAY
WASHINGTON
TELEFON KAYDI
BAŞLIK: Sovyetler Birliği Başkanı Mikhail Gorbaçov ile telefon görüşmesi
KATILIMCILAR: George W. Bush, ABD Başkanı, Mikhail Gorbaçov, SSCB Başkanı
TARİH, SAAT VE YER: 25 Aralık 1991 10:03 – 10:25 Camp David
Başkan Bush: Merhaba Michael.
Başkan Gorbaçov: George, sevgili dostum. Sesini duyduğuma sevindim.
Başkan Bush: Sizi çok önemli bir günde, tarihi bir günde ağırlamaktan mutluluk duyuyorum. Aradığın için teşekkür ederim.
Başkan Gorbaçov: Hoş biriyle başlayayım: Noel’de sizi, Barbara’yı ve tüm ailenizi kutluyorum. Ne zaman açıklama yapacağımı düşünüyordum – Salı veya bugün. Sonunda, bugün, günün sonunda yapmaya karar verdim. Ve bu nedenle, önce Mutlu Noeller diliyorum ve size en iyisini diliyorum.
…
Mihail Gorbaçov yıllar sonra Sovyetler Birliği’nin dağılmasından kendisinin sorumlu olmadığını söylemişti ancak bu telefon görüşmesinde her şey açık seçik ortadadır.
Vladimir İlyiç Lenin Bolşevik devrimi öncesinde yayınladığı Nisan Tezlerinde şöyle diyordu.
Rusya açısından, Lvov ve hempasının yeni hükümeti yönetiminde bile, bu hükümetin kapitalist niteliği dolayısıyla, tartışma götürmez bir emperyalist haydutluk savaşı olarak kalan savaş karşısındaki tutumumuz, “savaşı, devrimci amaçlarla sonuna kadar sürdürme” politikasında hiç bir ödüne izin vermez.
Vladimir İlyiç Lenin’in Nisan Tezleri maalesef 1991 yılına kadar geçerliliğini koruyabildi. Çünkü asıl düşman içerideydi.10.05.2021
